Tuesday, September 28, 2010

P 1428 HUBAY CSALÁD 1611-1959



P 1428 HUBAY CSALÁD 1611-1959 
4 r.e, (3 cs. + 1 k.) = 0,45 iratfm. 
Zemplén és Abaujmegyében élt Hubay és a Gelley másként geleji Kathona család és a velük rokon családok iratai, valamint e családok történetével kapcsolatos jegyzetek, kéziratok, levelezések és iratmásolatok. 
A család az iratokat tárgyilag hét "kötegbe" csoportositotta. Ezeken belül a tárgyi egységek az I-II. kötegben folytatólagosan a családnevek betűrendjében vannak, a III-VII. kötegben 31-37, 41-50, 51-58, 61-69, 71-77. sorszámmal jelzeteltek. E tárgyi egységekben az iratok egységenként többnyire évrendben ujrakezdődően sorszámozottak. 
Lajstrom van, az iratanyag ennek segítségével kutatható. Tulajdon, 315/1963. OL. sz. 
Gelley családdal rokon családok iratai 
1. cs. I. köteg Ealpataky 1660-1783 
Bernáth 1696 
Bodó 1718-1780 
Bory 1611-Í728 
Czékus 1817 
Czövelc 1801-1841 
Kassay 1799-1819 Kisvárday (genealógia) 
Körtvélyessy 1803 
Mokcsay 1732-1799 



1. cs. I. köteg Nádassy 1720-1739 
Nagy (rásonyi) 1730-1785 
Pap 1774-1782 
pédery 1807-1827 
Réghy 1543-1570 
H. köteg Széky 1581-1771 
Usz 1780 
Vadnay 1823 
Vendéghy 1774-1780 
Veresmarthy 1791-1814 
Vécsey 1698-1828 Vitéz (genealógia) 
Zabrátzky 1720 Gelley család iratai 
III. köteg 
31 Leszármazással, nemesség- és cimerigazolással kapcsolatos iratok 1671-1751 
32 Gelley István és felesége Balpataky Klára iratai 1698-1731 
33 Gelley József és felesége Usz Teréz iratai 1728-1786 
34 Gelley Antal és feleségei Czövek Zsuzsa és 
Ka ssay Júlia iratai 1761-1818 
35 Gelley János és felesége Pamlényi Rebeka iratai 1815-1850 
36 Gelley Ferenc és Anna iratai 1840-1879 
37 Pederi és más ágak iratai 1935-1951 
2. cs. IV. köteg 
41 Kegyúri és egyházi Ügyek 1699-1782 
42 Közbirtokossági ügyek 1750-1789 
43 Gelley Jánoshoz irt levelek 1818-1845 
44 Malombérleti ügyek 1768-1888 
45 Nemesi adófizetéssel kapcsolatos iratok 1797-1842 
46 Receptek (orvosság és háztartási) 1750-1942 
47 Iratkivonatok 1269-1782 
48 Sárospataki főiskolára vonatkozó iratok 1758-1783 
49 Vámospércsi jószág 1752-1781 
50 Adőkőnyv, nyugta, feljegyzés, kézirat 1317-1920 
V. köteg Hubay család leszármazását és nemességét 
igazoló iratok 
51 Anyakönyvi kivonatok 1721-1942 
52 Címerek, cimerrajzok 
53 Leszármazási táblázatok 
54 Naplók, jegyzék, feljegyzés 1693-1959 



2. cs. V. köteg Családtörténeti levelezés 
55 Egyháziakkal 1933-1941 
56 Levéltárakkal, heraldikusokkal 1926-1940 
57 Hubay családtagokkal 1926-1940 
58 Vegyes 1928-1940 
VI. köteg Családtörténeti levelezés 
61 Iratjegyzékek 
62 Iratkivonatok 
63 Iratmásolatok 
64 Fényképmásolat a DL 95046 jelzetű oklevélről 
65 Hubay Győző nemességigazolási iratai 1754-1940 
66 Hubay család pederi ága, családtörténeti kézirat, jegyzet 
67 Hubay család mádi és tállyai ága, családtörténeti kézirat, jegyzet 
68 Hubay család monoki ága, családtörténeti jegyzetek, levelek 
69 Hubay családra vonatkozó jegyzetek 
VII. köteg Hubay József és felesége Csiha Margit iratai 
71 Anyakönyvi kivonatok 1825-1931 
72 Tanulmányi, működési bizonyítványok, kinevezési 
okiratok 1881-1922 
73 Kéziratok, levélmásolat, fogalmazvány 1893-1927 
74 Elismerőlevelek, templomépitéssel kapcsolatos 
iratok 1900-1925 
75 Levelezés 1886-1950 
76 Vagyonjogi iratok 1901-1927 
77 Vegyes iratok 1931-1950 4. k. Lajstrom 
Az iratanyagból kiemelt Mohácselőtti oklevelek a Q 233 törzsszám alatt helyeztettek el. 

TRENCSÉN MEGYE 1549



TRENCSÉN MEGYE 1549 
» 
A megye határai az évszázadok során alig változtak. 1549. évi összeírásából csupán elszórtan fekvő falvak hiányoznak (sok esetben kisnemesektől lakottak); a Vág mentén Nagybiccsétől délre, valamint Puhótól délre valamivel nagyobb, néhány faluból álló csoportok is. A Kiszuca felső völgyének (Krasznótól fölfelé) és a Beszterce patak völgyének későbbi településeire az adószedők azért nem lehettek tekintettel, mert ott akkor még alig lakott népesség, ahogyan néhány más magashegyvidéki szakaszon sem. 
A 100 portán felüli 4 nagybirtok közül a nagy vagyonú báró Podmaniczky Rafael trencséni főispáné volt a legterjedelmesebb: a báni, hricsói, lednicei, szucsai, szulyói és vágbesztercei uradalom, 319 portával 81 helységben. A király trencséni uradalmában 257 portát írtak össze 26 helységben, lendvai Bánffy László (utóbb ajtónállómester) bolondóci vártartományában 164 portát 13 helységben, Kosztka Miklós (árvavári kapitány, báró és több vár ura) lietvai és sztrecséni domíniumában pedig 118,5 portát 36 helységben. Négyük közül csak az utolsó nem tartozott országos viszonylatban is a leggazdagabbak közé, akiknek több száz portájuk volt. 
A Podmaniczky birtokok részben a Vág jobb partja és az országhatár közt feküdtek, a Felsőhricsó és Horenice közti szakaszon, valamint Nagyszucsa környékén, Vágbeszterce és Predmir közt pedig messze benyúltak a bal partra, s ott egy sávban a megyehatárig (Facskóig) terjeszkedtek. A királyi uradalom ívszerűen vette körül Trencsén várát, de délkelet és északkelet felé néhány falus kisebb birtokszigetek is hozzátartoztak. A Bánffy-jószág a megye délnyugati szögletében, Bolondóc körül feküdt, Kosztkáé pedig Lietava és Sztrecsén körül, a Zsilnica patak, illetve a felső Vág-szakasz mindkét oldalán. 
A 11—100 porta közti középbirtokok száma 18 volt (köztük Ugróc, Sztrecsén, Oroszlánkő, Illava, Budetin és Kasza vártartományai), a 10 portányinál nem nagyobb kisbirtokok száma 44. Tulajdonosaik közül néhányan nagybirtokosok (az esztergomi érsek, a nyitrai püspök), mások bárók közeli rokonai (Nyáry János, Tarnóczy Miklós, Thurzó György) vagy nem sokkal utóbb báróságot nyert várbirtokos családok tagjai (Ostrosith János királyi kapitány, trencséni főispán, Pongrácz Gáspár és Máté, Szunyogh László és Mózes). 
Kívülük megyei vezető funkciókat viselt és nemegyszer ugyancsak várat is birtokló családok: a Baracskay, a Hrussóy (vagy Zabláthy), a Kaszay (vagy Leszkóczy), a Majtényi (vagy Motesiczky), a Marsovszky, a Nozdroviczky, az Oroszlánkeőy (vagy Szlopnai), a Roson, a Sándor, a Szulyovszky és Terstyánszky. 
A megye túlnyomó részben szlovák parasztlakosságát vlach pásztorok tarkították, elsősorban az északi megyerészen és a magas hegységekben. A vlachokat adómentességük miatt külön is felsorolták 11 helység számbavételénél. Ezek legtöbbjét csak ők maguk (vagy máskor egykét zsellércsaláddal közösen) lakták. A szláv úrbéresek körében szükségképp a velük együtt élő 


kisbirtokosok is beszélték azok nyelvét (akár második nyelvként, akár anyanyelvként). Erre mutat, hogy csaknem valamennyiük neve szlovák képzésű és csak néhány névnek élt a párhuzamos magyar formája is. A tehetősebb birtokosok közül ugyanakkor csak a Podma-niczkyak viseltek helyi szláv nevet. Az Ostrosith, a Kosztka (és a kisnemesek közül a Svehla) más szláv népek közösségéből jött családok voltak. 
Egytelkes nemesek1 43 helységben laktak, legsűrűbben a Trencsén körüli Vág-völgyben, attól délkeletre Bán körzetében, valamint Rajec körül a Zsilnica völgyében és Illava körül a Vág mellett; csupán 4-5 településük feküdt szórtan, a megye déli, illetve északi végein. A 86 családfő közül az egy közösségben élők igen gyakran voltak azonos nevet viselő testvérek vagy rokonok; legtöbbjük — egyedül vagy rokonaival — egész kúrián élt, alig néhányuk fél- vagy töredékkurián. Egyikük szolgabírói, másikuk harmincadosi tisztet viselt. Több helyütt laktak köztük zsellérek (34), egy helységben pásztorok (2), s nem dönthető el teljes bizonyossággal, hogy ezek is a kisnemesi társadalomnak, illetve e közösség legmélyebbre süllyedt rétegének tagjai voltak-e vagy éppenséggel az egy telkesek zsellérei. Egy helyen jobbágyokat, másutt a jómódú Roson család majorságát és több kúriáját írták össze az egytelkes nemesekkel. 
Az érsek és a püspök javain kívül csupán egy egyházi birtokot vettek számba a megyében: a szkalkai apátságét. Egyházi kézen 83,5 portát találtak (a megyei porták 5,3%-át). Polgári tulajdon volt Trencsén város 96,5 portája (6,3%) 
Porta % 
100 portán felüli birtokok 858,5 54,9 
11—100 porta közti birtokok 572,5 36,6 
0—10 porta közti birtokok 132 8,5 
Összesen 1563 100 
Az 534 pusztatelekből jóval az átlagaránynál több volt található számos kisbirtokon (Draskóczyén, Majthényi Bertalanén, Maloveczkyén, Motesiczkyén, Svehláén), a középbirtokok némelyikén (a nyitrai püspök és Ostrosith birtokán). Ugyanakkor egyáltalán nem írtak össze pusztát jelentős számú más kisbirtokon, valamint az érsek és Trencsén város jószágain. A nagybirtok egy részén (Podmaniczky és Kosztka faluiban) átlagon felüli, másik részén (a király és BánfTy helységeiben) csak igen kevés pusztát találtak. Érthető módon sok jobbágytelek maradt üresen a népes mezővárosok egy részében, továbbá Bronyistyén (itt a legtöbb, 30), Teplán és Teplicén. 
A telekpusztulás okaként az összeírok néhol közelebbi körülményeket is feltüntettek: a legtöbb esetben azt, hogy az úrbéresek „letették a jobbágyságot" (a király birtokán 15-en, egyikük „szegénység miatt", Szilády Péterné jószágán 22-en, Kosztka egyik falujában 4-en, Podma-niczkyéban 2-en). Sokan „lopva" távoztak el (Podmaniczky birtokairól 11-en, a 14 milohovi zsellért itt nem számítva); egy mosztiscsei család Morvaországba vándorolt; Kosztka jószágáról 4-en „futottak el", a szkalkai apátság két birtokáról „többen" is, közülük a viezdiek „Podmaniczky nyomorgatása miatt". Két Szunyogh-jobbágy telke az ínség, nélkülözés és a gabona hiánya miatt maradt pusztán (Brodnón), a Rosonok és Sziládyné egy-egy jobbágyáé „nélkülözés " miatt (Pruzsinán, illetve Ugrócon). Más pusztatelkekről csak annyit tudunk meg, hogy tűzvésznek vagy 
1 Összeírásukat 1. Magyar Országos Levéltár (E 158.) Conscriptiones portarum XLIV. 

Monday, September 27, 2010

JOHANNES KAKAS DE BUDA UND SEINE HISTORISCHE AUFZEICHNUNGEN




ANDRÁS KUBINYI 

JOHANNES KAKAS DE BUDA UND SEINE HISTORISCHE AUFZEICHNUNGEN 

Das Budapester Historische Museum erwarb sich im Jahre 1965 die 1504-er venezianische Ausgabe der Almanach nova von Stoeffler-Pflaumen, dessen grösster Wert hinsichtlich der Geschichte der ungarischen Hauptstadt die Veröffentlichung des Tagebuches und der historischen Aufzeichnungen von Johannes Kakas, einem Budaer (Ofener) Bürgersohn ist. 
Das Tagebuch selbst — das wir samt den Aufzeichnungen im Anhang veröffentlichen — umfasst die Zeit vom 23. April 1504 bis zum 16 Januar 1513 und ist in lateinischer Sprache geschrieben. Sein Verfasser ist am 6. August 1483 von nach Buda eingewanderten Eltern geboren. Sein aus Slavonien stammender Vater, der Budaer Bürger Michael Kakas ist im Jahre 1498 gestorben, während seine aus einer kleinadeligen Familie des Komitats Fejér stammende Mutter, Ilona Sós im Jahre 1517 noch am Leben war. In seinen Aufzeichnungen befasst sich der Tagebuchschreiber mit den Verwandten seiner Mutter eingehend, so können wir seine Vorfahren, Vettern von mütterlicher Seite kennenlernen, ja wir können sogar ihre Genealogie vergleichen. 
Diese Verwandten von mütterlicher Seite lebten in Alcsut, Felcsut und in dem mit diesen Ortschaften benachbarten Sarvol auf dem Niveau der Kleingrundbesitzer, ja sogar der Bauern, obzwar sie als Adelige die feudalen Vorrechte genossen. Der mütterliche Grossvater der Mutter von Kakas war z. B. Dorfschneider. Für diese Kleinadeligen bedeutete das Lernen, das Betreten einer intellektuellen oder Beamten-Laufbahn die einzige Möglichkeit aus dem Bauernstand emporzukommen. Es ist kein Zufall, dass wir an der Wende des XV — XVI. Jahrhunderts mehrere hiesige Kleinadelige als Gutverwaltungsbeamte im Dienst von Magnaten finden, oder an der Hofgesichte vielleicht unter den an den geistlichen gerichtshőfe beschäftigten Rechtsanwälten. Zu diesen gehörte z. B. Pál Csuti, einer der Onkel der Mutter von Johannes Kakas, und vielleicht trug auch dieser zum intellektuellen Interesse des jungen Kakas bei. 
Zwischen dem Kleinadel und dem städtischen Bürgertum gab es zu dieser Zeit keinen scharfen gesellschaftlichen Unterschied. In der Verwandtschaft der Mutter von Kakas finden wir einen Stuhlweissenburger städtischen Bürger, den adeligen Sarodi Sós István. Selbst Johannes Kakas legte das Doktorat als Adeliger in Padua ab, entweder deshalb weil auch sein Vater ein Adeliger war, oder weil zu dieser Zeit auch der Adelstand der Mutter durch den Sohn noch vererblich war. 
Unser Tagebuchschreiber liess sich noch ganz jung an der Wiener Universität immatrikulieren, wo er sich an der Fakultät Artes den Grad Baccalaureus erwarb. Im Jahre 1504 bezog der 21-jährige junge Baccalaureus die Universität von Krakau, wo er im Jahre 1507 Artium Magister wurde. Gleich danach wurde er, im Alter von 24 Jahren, zu Leiter der Domschule in Eger (Erlan) eingeladen, und obzwar er bald auch ein kirchliches Benefiz als „rector altaris" hatte, leitete er die Schule nur ein Jahr lang. Dann ging er, um weiterzustudieren, nach Italien wo er sieh an der Universität zu Bologna immatrikulieren liess. Er studierte beinahe vier Jahre lang an der berühmten juristischen Hochschule, er verliess jedoch Bologna im September 1511 ohne den Doktorgrad erworben zu haben. Aus späteren Urkunden erfahren wir aber, dass er doch Decretorum Doctor wurde. Seine 



Doktoratsprüfung wurde in die Matrikel der Universität zu Padua am 8. Oktober 1511 eingetragen, es scheint also, dass er sich aus Bologna nach seinem Vaterland heimkehrend in Padua doch mit Erfolg versuchte. Der auf seine Studien in Bologna stolze Kakas verschwieg diesen Umstand in seinem Tagebuch. In seinen Aufzeichnungen weist er zwar auf seine Doktorwürde hin, schreibt aber kein Wort darüber wo er diese erworben hat. Heimgekehrt trat er in den Dienst von György Szatmári, dem Bischof von Pécs und königlichem Kanzler, der den jungen Doktor hochschätzte. Er ernannte ihn zu Domherrn bei dem Domkapitel von Pécs, und später erteilte er ihm eines der ansehnlichsten Benefizien des Domkapitels, das Lektorat. Zuletzt kommt der Name von Kakas in den Quellen im Jahre 1517 vor. 
Die Lebensbahn von Kakas ist unter den hauptstädtischen Bürgerssöhnen nicht typisch. Obzwar viele Söhne des Budaer Patriziats und des Mittelbürgertums die Universität zu Wien oder Krakau besuchten, erwarb sich ein grosser Teil dieser nie einen akademischen Grad, beendete die Studien nicht, sondern ging nur deshalb ins Ausland damit er nach einem 1 — 2 jährigen Aufenthalt als welterfahrener gute Beziehungen besitzender Kaufmann, eventuell als Mitglied des Stadtrates aus seinen Erfahrungen Nutzen ziehe. Der akademische Grad war in Ungarn nicht wichtig. Bei den Zentralbehörden und Gerichten benötigte man vorwiegend im Lande geschulte sogenannte Literati, die in dem einheimischen Gewohnheitsrecht versiert waren, Angestellte mit dem Doktorgrad wurden nur bei den kirchlichen Gerichten oder bei der Königlichen Kanzlei, in diplomatischen Angelegenheiten, beschäftigt. Vor Kakas schwebte diese Laufbahn, und er erreichte sie auch im Dienste des Kanzlers. Wahrscheinlich benötigte er zu seinen Studien auch Unterstützer. Es ist beinahe sicher, dass seine Studien in Bologna vom Kanzler Szatmári unterstützt wurden. Dieser Kaschauer Bürgerssohn Hess mehrere begabte Jungen in Italien studieren, so müssen wir auch Kakas unter diese rechnen. Zu gleicher Zeit wie Kakas studierte dort auch der Neffe des Kanzlers, der Probst Lőrinc Krestschmer, dessen Bruder später Tuchhändler in Buda war. 
Das Tagebuchschreiben ist wahrscheinlich die Folge der Wiener Studien von Kakas, . Cuspinian hat ja sein eigenes Tagebuch in der anderen Ausgabe derselben Kalenders geführt. Kakas schrieb das Tagebuch nicht gleichzeitig mit den Ereignissen, er übernahm die Eintragenden nachträglich aus einem heute schon verlorenen und ,,liber memorialis" genannten autobiographischen Vormerkungsbuch . 

79 

DIE DENKMÄLER DES MITTELALTERLICHEN BIRNSTAB-PROFILSTILS AUF DEM GEBIET DER BURG VON BUDA



ISTVÁN CZAGÁNY 

DIE DENKMÄLER DES MITTELALTERLICHEN 
BIRNSTAB-PROFILSTILS 
AUF DEM GEBIET DER BURG VON BUDA 

Im Band XIX des „Budapest Régiségei" (Altertümer von Budapest) veröffentlichte der Verfasser die formkundliche Bearbeitung der Denkmäler des „graphischen Stils" der Burg von Ofen. Als Fortsetzung der baugeschichtlichen Untersuchung macht er im vorliegenden Aufsatz die Denkmäler des Birnstab-Profilstils bekannt, nachher wird die Aufarbeitung des Materials des „zylindrischen Stils" und schliesslich die des „Stockstab-Stils" folgen, da der stilstrukturelle Aufbau der örtlichen Gotik in diese vier Gruppen gegliedert werden kann. Der Birnstab-Profilstil ist von keiner solchen Formreinheit wie der graphische Stil, weil er in der Regel mit den Stilelementen des zylindrischen oder Stockstab-Stils gemischt zur Erscheinung kommt. Dieser Profiltyp hat zwei Hauptsammeitypen, der eine ist das „Leitbirnstabprofil", bei welchem der Birnstab die Symmetrieachse bzw. Achsen liefert. Der andere ist das „Profil mit Birnstabmotiv", in welchem der Birnstab sich zwischen die anderen Gliederungen einschmiegt. 
Der Birnstabprofiltyp entfaltet sich aus dem zylindrischen Stil zu Mitte des 13. Jahrhunderts. Der Birnstab selbst entsteht aus der beiderseitigen Ausbuchtung der an einem Punkt keilförmig gespitzten Leitzylindergliederung. Die erste Entwicklungsstufe stellt das Sockelprofil der südlichen Torsteineinrahmung des ersten Schiffes der zwischen 1257—1276 erbauten Maria-Magdalenenkirche dar, sowie das zwischen 1255 und 1269 ausgebildete Profil des östlichen Gewölbegurtes im Unterraum des Béla—Turmes der Liebfrauenkirche. Die Ausgestaltung des Birnenstabs kann daher auf die 50er, 70er Jahre des 13. Jahrhunderts gesetzt werden. 
Als bereits voll entwickeltes Beispiel des Typs erscheint uns das Profil des Marientors der Liebfrauenkirche, das auf Grundlage des westlichen doppelten Haupttores der Nürnberger St. Lorenzkirche angefertigt wurde. Demnach stammt das Profil vermutlich aus der Strassburg—Ulmer Bauhütte. Steine von gleichem Profil kamen aus der, gegenüber dem südlichen, gotischen, grossen Saal des Burgpalastes liegenden Burgmauer des östlichen geschlossenen Hofes, sowie aus der südlichen Erdgeschossmauer des südlichen Palastgebäudes zum Vorschein. Diese beiden Profile wurden aller Wahrscheinlichkeit nach von einem Steinmetz der gleichen Schulung wie der Meister des Marientors verfertigt. An diesen Profilen treten jedoch die Birn-stäbe noch gemeinsam mit Elementen von graphischem und Stockstab-Stil auf. 
Demgegenüber tritt der Profiltyp in völlig reiner Form, auf den vor 1396 angefertigten Rippenbündeln mit umlaufenden Birnstab, im Sanktuarium der ehemaligen Klosterkirche der Dominikaner auf, und dies dermassen, dass nicht nur die Kantenrippen, sondern auch die Wandrippen des einst in den Sanktuariumsecken stehenden Rippenbündels mit umlaufenden Birnstab versehen sind. Die ausländischen Analogien sind uns derzeit nicht bekannt, wir wissen lediglich, dass ähnliche baustrukturelle Knotenpunkte sich in der St. Michael-Kirche zu Klausenburg befinden. Aus derselben Stilentwicklungsperiode stammt der, in der östlichen Mauer des Strassentraktes des Gebäudes Űri Gasse 33 erhalten gebliebenen gotische Geschossfensterschluss. Dessen Profil ist gleichfalls mit einem umlaufenden Leitbirnstab umrahmt. Zwischen den rechtwinkelig angeordneten Gliederungen steht in der Mitte auf einer Achse in einem Neigungswinkel von 45 Grad der Birnstab, was noch an das Sockelprofil der südlichen Torsteineinrahmung des ersten Schiffes der Maria-Magdalenenkirche erinnert — folglich eine frühe Eigenart darstellt. Der sich an den Leitbirnstab anschmiegende Halbbirnstab erinnert indessen bereits an die an den Rippenbündeln des Sanktuariums der St. Nikolaus Klosterkirche angelegten Wandrippen — bereits ein Kennzeichen des 14. Jahrhunderts. 
Die schönsten Denkmäler der Entwicklungsgeschichte des „Leitbirnstabprofils" blieben uns auf den Geschossfenstern des mächtigen Turmes der Maria-Magdalenenkirche bewahrt. Nicht allein, dass auf diesen, wie auch auf dem östlichen Gurt des Unterraumes des Turmes der Leitbirnstab in der Mittelachse des Primärprofils steht, sondern auch die Begleitbirnstäbe sind an beiden Seiten des Leitbirnstabs symmetrisch angeordnet. Das gleiche ist am Rippenbündel des Schiffsanktuariums zu beobachten, dessen Gliederungsverbindung überraschend mit der an den Rippenbündeln des Sanktuariums der St. Nikolaus-Klosterkirche übereinstimmt. Diese Übereinstimmung lässt darauf schliessen, dass sie aus der gleichen Werkstätte hervorgingen. Der Turm der Maria-Magdalenenkirche dürfte aber nach einem Vorbild aus süddeutschem Gebiet, der Gegend von Ulm-Stuttgart erbaut worden sein, wie dies die enge Verwandtschaft zwischen dem Sternengewölbe des Raumes unterhalb des Turmes und dem Baldachinaltargewölbe der Abteikirche des Württemberger Maulbronn wahrscheinlich macht. Diese Herkunft weist auch hier auf die Umgebung 

284 



von Ulm, auf das Gebiet der Strassburger Bauhütte hin, ebenso wie es beim Marientor der Liebfrauenkirche der Fall ist. 
Das Profil des Schlussbogens des Reitertores am Torturme, das in die südliche, grosse Rondelle des Burgpalastes führt, stimmt völlig mit dem Profil der Fenster des zweiten Stockes des Maria Magdalenen-turms überein. Ebenso besteht eine Analogie zwischen dem Profil des Haupttores des Maria-Magdalenen-turmes und dem Profil des nördlichen Tores mit dem Fresko, „Maria im Mantel" am Turm der Soproner, (ödenburg) ursprünglich Franziskaner-, sodann Benediktinerkirche. Letzteres wurde um 1452—1453 erbaut, auf Grund dessen kann das Haupttor des Maria-Magdalenenturmes auch auf die Mitte des 15. Jahrhunderts gesetzt werden. 
Unsere weiteren Profile gehören nicht mehr dem Sammeltyp der Leitbirnstabtypen an, sondern dem des „Profils mit Birnstabmotiv". So können vor allem die, auf den Steinen der Masswerkfenster der ehemaligen Kapelle des Almosenier St. Johannes im Burgpalast, und auf der Steinumrahmung der Erkerfenster des sogenannten südlichen, gotischen Großsaales erhaltenen Motive, hierher gezählt werden. Die Gewölberippenreste des südlichen Großsaales und des nahe gelegenen Stephanturmes zeigen noch die Anwendung des reinen „Leitbirnstab-Profiltyps", zur gleichen Zeit ist auf dem Profil der Saalfenster bereits der „parlerische Stockstab"zu sehen. Auf dieser Grundlage können wir die in gleicher Zeit angewendeten zwei Profiltypen datieren, weil sich die in der Parlerschen Werkstätte ausgebildeten Steinmetzen zwischen 1417—1433 an der Liebfrauenkirche betätigten. Folglich konnte auch der Ausbau des südlichen grossen Saales nicht zu einer früheren Zeit als diese erfolgen. Die Meistergruppe, welche die erwähnten Fenster gemeisselt hatte, dürfte auch auf anderen Teilen des Palastes gearbeitet haben, wie es das Profil des aus dem Material des „Mordganges" zum Vorschein gekommenen Doppelfensters bzw. das Dreierfenster aus der Ausgrabung des „Szárazgrabens" (Trockengrabens) bezeugen. 
Diesen Prozess des Stilverfalles, der sich in der Profilanwendung zeigt, stellen vier Denkmäler im Burgviertel dar. Das Profil der Toreinrahmung des Hauses Úri Gasse 40 und des der Toreinrahmung in der Országház Gasse 9, ferner die Profile des Matthias-Turmes der Liebfrauenkirche, sowie am vorhangartig gewölben Fensters am Turme der St. Nikolauskirche. Auf diesen ist der Birnstab bereits von der Mittelachse verschoben, ja verschwindet fast zwischen den Gliederungen anderen Stils. Die Fenster des Matthias-Turmes der Liebfrauenkirche verfertigten zwischen 1461—1470 dem Kreis des Dombaumeisters, István Kassai, (Stefan Kaschauer) angehörende Meister, die in Wien und Kaschau ihre Bildung erworben hatten. Es kann wohl angenommen werden, dass die Turmfenster des St. Nikolaus-Kirche (nach etwa 1478) durch einem in dem Bauhütte von Meissen oder in der Bauloge von Dresden geschulten Meister geschaffen wurden. 
Fassen wir unsere über dem „Profilstil mit Birnstab" gewonnenen Kenntnisse zusammen, so mag behauptet werden, dass dieser Profiltyp sich auf unseren lokalen Denkmälern zwischen 1255—1276 aus dem zylindrischen Stil auszugestalten begann. Und zwar auf solchen Bauobjekten die, zumindenst gewisser-massen, die Prägung der Frühgotik des 13. Jahrhunderts der Zisterzienser tragen. Die erste Periode der Entwicklung des Profilstils dauerte (ungefähr) bis 1370, als zum Beispiel auf den Denkmälern von Strass-burg—Ulmer Herkunft der Profiltyp mit Birnstab bereits in reiner Form erscheint. Die zweite, reife Periode der Entwicklung lässt sich im wesentlichen zwischen die Jahre 1396—1452 drängen. Das ist die Blütezeit des „Profils mit Leitbirnstab", das die reinste Erscheinungsform des Typs darstellt, und vornehmlich auf den Gebäuden zu treffen ist die nach den Vorbildern der süddeutschen, Strassburg—Ulmer Gegend erbaut wurden. Schliesslich kann die dritte Periode des Profiltyps, in der die Entwicklung bereits dem Niedergang zu geht, auf die Jahren 1417—1433 und 1461—1478 bzw. folgenden Jahren gesetzt werden. Die zweite Hälfte des 15. Jahrhunderte ist bereits die Periode des „Profils mit Birnstabmotiven", die Zeit wo der Birnstab seine führende Rolle einbüsst. Solche Profile benutzten in Ofen vornehmlich die Meister von Wien-Kaschauer und Meissen-Dresdener Schulung. 
Auf Grund unserer bisherigen örtlichen Beobachtungen scheint es dass der zylindrische Stil vermutlich für jene Gebäude kennzeichnend ist, welche durch Meister französischer Herkunft, oder Meister von französischer Schulung errichtet wurden, weil das mit dem Übergangstil durch Vermittlung der Zisterzienser nach Ungarn gebracht wurde. Der Profilstil mit Birnstab ist wahrscheinlich von deutsch-österreichischer Herkunft, oder ist er vielleicht Meistern deutscher Ausbildung zuzuschreiben weil dieser Einfluss meist dort erweisbar ist, wo Einwirkungen der Strassburger, Dresdener, Wiener Bauhütten zu erkennen sind. Der graphische Stil ist wahrscheinlich tschechischen Ursprungs oder wird von Meistergruppen angewandt sein, die im tschechischen Sprachgebiet ihre Bildung erworben hatten. Diesem Stil begegnen wir am ehesten bei den aus der Gegend von Prag-Breslau— herrührenden Auswirkungen. Wohl weist auch der Stockstab—Stil auf tschechischen Ursprung hin, zumindest insofern, dass die Verbreitung des sogenannten „parlerischen Stockstabes" sich an den Namen der Prager Dombaumeister-Familie Parier knüpft. 

285 

Sunday, September 26, 2010

A bujdosó Rákóczi

http://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:OSjXBtH2KKQJ:www.sk-szeged.hu/statikus_html/kiallitas/rakoczi/bujdoso.html+Kassay+RAKOCZI&cd=89&hl=en&ct=clnk&gl=ca

Lorántffy Zsuzsanna fejedelemasszony a sárospataki diákoknak Erdőbényén három,..


* 
Lorántffy Zsuzsanna fejedelemasszony a sárospataki diákoknak 
Erdőbényén három, Sárospatakon egy szőlőt adományoz. 
Királyhelmec, 1659. 
* 
Ex Archivo Vener. Capituli Lelesziensis signanter Prothocol. 95. fol. 200. 

os Franciscus Somogyi Praepositus et Conventus Ecclesiae Sanctae 
Crucis de Lelesz memoriae commendamus per praesentes significantes 
quibus expedit universis. Quod cum Nos ad instantiam et legitimam 
petitionem Illustrissimae Dominae Principissae Susannae Lorantffy, 
Celsissimi condam Principis et Domini Domini Georgii Rakoczy Senioris, 
Principis Transylvaniae, Partium Regni Hungariae Domini et Siculorum 
Comitis etc. Relictae viduae nobis ea ratione factam, quod ipsa ob modernam 
corporis sui debilitationem et virium suarum enervationem sibi arcano Dei 
consilio immissam huc in Coventum nostrum, nostram scilicet pro 
infrascripta fassione sua necessaria peragenda, personaliter venire 
haudquamquam potuisset in praesentiam, Dominos ex nobis Venerabiles 
videlicet Franciscum Balassy et Stephanum Szentkirályi Presbyteros fratres 
et socios hujus Ecclesia nostrae conventuales ad audiendam, nobisque 
exinde fideliter referendam subscriptam hancce fassionem suam, nostris pro 
testimoniis fide dignos duxeramus esse transmittendos. Qui postea abinde 
ad nos insimul reversi, nobis sub debito ipsorum juramento in Generali 
Regni Decreto superinde expresso, conformiter per omnia retulerunt hunc in 
modum: Quod ipsi die datarum praesentium in et ad faciem oppidi Király 
Helmecz vocati, consequenterque Curiae Nobilitariae, Domus utpote 
habitationis seu solitae residentiae dictae Dominae Principissae Susannae 
Lorantffy, in eodem oppido et Comitatu Zempleninse1 existentis habitae 
personaliter accessissent, ubi eandem Dominam Principissam praemissae 
debilitationis et virium suarum enervationis aegritudine laborantem itidem 
personaliter invenissent et conspexissent; ibidemque eadem Domina 
Principissa Susanna Lorantffy coram iisdem testimoniis nostris praenotatis 
modo praemissa personaliter constituta, oneribus primum et gravaminibus 
quibuslibet universorum, Filii Illustrissimi itidem Principis Domini Domini 
Georgii Rakoczy praedicti Regni Transylvaniae Principis, Partium Regni 
Hungaria Domini et Siculorum Comitis, necnon Francisci filii ejusdem, 
Electi itidem Transylvaniae Principis nepotis autem suorum, fratrum item 
tam generationalium, quam condivisionalium nec non sororum, 
proximorum, affinium et consanguineorum suorum, ac aliorum etiam 
quorumlibet, quos videlicet infrascriptum tangeret et concerneret seu 
tangere et concernere posset negotium quomodolibet nunc vel in futurum, in 
se assumptis et levatis, sponte et libere vivaeque suae vocis ministerio 
exstitisset confessa pariter ac retulisset eo modo: Quod eadem Domina 
Principissa fatens, cum ad humillimam studiosorum Scholae Saros 
Patachiensis, aliorumque magnorum virorum supplicationem, eidem 
NN

Dominae fatenti propterea factam, tum vero Christianae liberalitatis et 
munificentiae suae voto ad id inducta; totales et integras quattuor illas 
vineas, unam siquidem in Vető Mál, cui a' Septentrionali Stephani Kassay, 
Civis Cassoviensis, a' meridionali vero plagis Georgii Szegedi Nobilium 
vineae proxima vicinitate jungerentur. Alteram in Diókút, Középszőlő 
vocatam, cui a parte superiori Illistrissimi Domini Comitis Francisci Veselé- 
nyi de Hadad, perpetui in Muran, Regni Hungariae Palatini et Judicis 
Cumanorum, ab oriente vero dictorum Studiosorum Scholae saros 
Patakiensis vineae advicinarentur. Tertiam Fejérföldű Szőlő nuncupatam, cui 
ab oriente Joannis Gaalfalvi, a septerentione vero Joannis Saybel vineae in 
vicinitatibus essent, omnes tres in Promonthoris possessionis Erdő Bénye 
vocatae, quas scilicet vineas superioribus retroactis annis et temporibus 
suprafatus condam Princeps Dominus Dominus Georgius Rakoczy Senior, 
Dominus úti praefertur et maritus dictae Dominae fatentis, una cum eadem 
Domina fatente cum in commodiorem dictae Scholae Saros Patakiensis 
sustentationem et necessitates sublevandas, tum vero in locum et 
exolutionem illorum quadringentorum florenorum Hungaricalium, quos 
videlicet condam Minister Varanoviensis in usum dictorum studiosorum 
Scholae Saros Patachiensis legaverat, eandem summam pecuniaram ad sese 
recipiendam; cum omni earum libertate et exemptione jure perpetuo et 
irrevocabiliter dedissent et contulissent; Quartam denique in Promonthorio 
oppidi Saros Pathak, Király Hegy dicto, per eandem itidem Dominam 
Fatentem, et dictum Dominum et Maritum suum, dictis studiosis Scholae 
Patachiensis iam antea datam et collatam, in medio Vinearum ab oriente 
Georgii Szabo, ab occidente vero Nobilis Petri Szél; omnes omnino quatuor 
in hoc Comitatu Zempliniensi existentes habitas sitasque et plantatas, in 
quarum quieto usu et pacifico Domino iidem studiosi Scholae Saros 
Patachiensis, ab eo toto tempore, quoeadem iidem, modo praemisso datae et 
collatae exstitissent, perstitissent; simul cum cunctis earum usibus, 
fructibus, proventibus, obventionibus et emolumentis, nonalibus utpote et 
decimalibus juribusque montanis ac aliis quibusvis datiis et solutionibus ex 
eisdem vel ratione eorundem exigi et impendi solitis, justisque earum metris, 
terminis et locis torcularibus, omni denique ea libertatis, exemptionis et 
immunitatis praerogativa et titulo, quibus aliae vineae liberae et nobilitares 
in hoc Regno Hungariae úti solent et gaudere, easdem ab omnibus ejusmodi 
pensionum, solutionum, aliorumque quorumlibet censuum et datiarum 
exactionibus libertando et supportando, immunesque liberas et exemptas in 
perpetuum fore pronunciando et declarando, sed et praetactas parores[?] 
superinde habitas collationes, in omnibus earum punctis, clausulis, 
continentiis et articulis confirmando, ratificando et roborando, suumque 
consensum benevolum pariter et assensum superinde praebendo et 
attribuendo, toties fatis studiosis Scholae Saros Patachiensis jure perpetuo et 
irrevocabiliter tenendas, utendas, possidendas pariter et habendas, coram 
praetactis testimoniis nostris dedisset, donasset et contulisset, prae 
manibusque eorundem reliquisset et concessisset pleno jure et cum effectu; 
nullum jus nullamque juris e dominii proprietatem eadem Domina 
Principissa fatens pro se suisque haeredibus et posteritatibus, successoribus 
ac legatariis utriusque sexus universis in dictis vineis per amplius 
reservando, sed totum et omne id, omnemque eam, quod videlicet et quam, 
eadem in eisdem habuisset, vel se suosque haeredes et posteritates, 
successores ac legatarios utriusque sexus universo habere posse sperasset, 
quovis modo in futurum, in toties fatos studiosos Scholae Saros patachiensis 
modernos et futuros transferendo et derivando. Assumens nihilominus 
eadem Domina fatens oneribus sub praeassumptis super se suosque 
praetactos, affidandoque et assecurando praedictos studiosos modernos uti 
praemittitur et futuros, in libero, quieto et pacifico dominio, usuque et 
possessione praespecificatarum, libertatarumque et exemptarum, ac 
cunctarum earum pertinentium, obventiorumque et emolumentorum 
praedeclaratorum, contra quovis impetitores, turbatores, causidicos et 
Actores inviolabiliter tueri, protegere et desonando conservare velle. Unde 
Nos super hujusmodi dictae Dominae Principissae fassione et collatione 
coram praefatis testimoniis nostris modo praemisso facta et celebrata, 
praesentes hasce literas nostras fassionales, jurium praefatorum 
studiosorum toties fatae Scholae Saros Patakiensis, tam modernorum quam 
futurorum; futura pro cautela et tuitione necessarias, ad praescriptam 
fidedignam uni formam annotatorum testimoniorum nostrorum relationem, 
hisdem studiosis sub sigillo nostro conventuali authentico, communi 
suadente justitia, dandas duximus et concedendas. Datum feria sexta, 
proxima post Dominicam octavam Sacrosanctae et Individuae Trinitatis. 
Anno Domini 1659. 

Praesentiam copiam cum suo authentico prothocollo collatam, ac in omnibus 
suis punctis, clausulis, et arthiculis conformem esse infrascriptus conscienti- 
ose attestor. Sig[.] Lelsz 10a maji 1788. Antonius Bitter Conventus Lelesz. 
Jur.[atus] Notar.[ius] mp. 

Saturday, September 25, 2010

SZÉKELY OKLEVÉLTÁR

1046.
Rákóczy Zsigmond átírja és megerősíti Báthory Zsigmondnak 1591.
jun. 4. a Maros széki székely hadnagyok és gyalog puskások részére
adott (s Báthory András által 1599. aug. 2. megerősített) kiváltságlevelét,
a mely mentesíti őket az udvarhelyi kapitány és Maros-széki királybírák
hatósága, továbbá az Udvarhely várában állandó őrszolgálat és
más teherviselés alól és szabályozza jogviszonyaikat. Kelt Gy.-Fejérvárt
1607. aug. 8.
Nos Sigismundus Rakocy Dei gratia princeps Transylvaniae,
partium regni Hungariae dominus et Siculorum comes etc.
Memoriae commendamus tenore praesentium significantes, quibus
expedit universis, quod pro parte et in personis agilium universorum
centurionum et peditum pixidariorum sedis Siculicalis Marus exhibitae
sunt nobis et praesentatae quaedam litterae confirmationales serenissimi
quondam Andreae, protunc principis Transylvaniae in pergameno— 20 —
patenter confectae, sigillique eiusdem pendentis et authentici munimine
in cera rubea impressione roboratae ac manus subscriptione communitae;
quibus mediantibus idem Andreas princeps alias illustrissimi
Sigismundi Bathory fratris et praedecessoris sui, vayvodae Transylvaniae
privilegiales super certis quibusdam regulis et observationibus praedictorum
universorum centurionum, peditumque pixidariorum, in publicis
huius regni servitiis obeundis et praestandis, litteris in ipsis manifestis
et expressis verborum formulis, idoneo et condecenti ordine insertis
et inscriptis confirmavisse dignoscebatur, tenoris infrascripti;
supplicantes nobis debita cum instantia, ut nos easdem litteras, necnon
omnia et singula in eisdem contenta, ratas, gratas et accepta
habentes, acceptare, approbare, ratificare, ac tam pro se ipsis, quam
pro posteritatibus ipsorum universis gratiose confirmare dignaremur.
Quarum quidem litterarum confirmationalium tenor talis est:
Nos Andreas divina miseratione sanctae Romanae ecclesiae cardinalis
Bathoreus, Transylvaniae, Moldaviae, Valachie, Trassalpinae
princeps, partium regni Hungariae dominus, Siculorum comes et episcopatus
Varmiensis perpetuus administrator etc. Memoriae commendamus
tenore praesentium significantes, quibus expedit universis, quod
pro parte et in personis agilium universorum centurionum et reliquorum
peditum nostrorum pixidariorum sedis Siculicalis Marus exhibitae
sunt nobis et praesentatae quaedam litterae serenissimi Sigismundi
principis etc. domini fratris et praedecessoris nostri charissimi in
simplici papyro patenter confectae, sigilloque eiusdem, in inferiori earum
margine communitae, continentes in se certas quasdam regulas et observationes
in publicis regni servitiis, sub conditionibus et formis in
eisdem litteris specifice denotatis et expressis per eosdem centuriones
et pedites pixidarios observantes tenoris infrascripti; supplicantes nobis
humillime, ut nos easdem litteras ac omnia et singula in eisdem contenta,
ratas, gratas et accepta habentes, acceptare, approbare, ratificare
ac pro praefatis universis centurionibus et peditibus pixidariis, ipsorumque
successoribus universis clementer confirmare dignaremur. Quarum
quidem litterarum tenor talis est:
Nos Sigismundus Bathory vajvoda Transylvaniae et Siculorum
comes etc. Memoriae commendamus tenore praesentium
significantes, quibus expedit universis, quod agiles universi tam centuriones,
quam reliqui sedis nostrae Siculicalis Marus pedites— 21 —
nostri pixidarii humillime nobis supplicarunt, qualiter multa ipsos
premerent gravamina, pleraque nova et inusitata, maxime autem
angeret eos continua arcis nostrae Udvarhely custodia, dum ad
portam eiusdem loci per capitaneum Udvarhelyensem continuo die
noctuque assidere urssi ac ad alia quoque ministeria, insciis, nec
superinde compellatis eorum centurionibus, accersiti, tempus omne
hisce occupationibus impenderent, ob idque rem eorum familiarem,
ex qua sola vitam sustentarent, negligere cogerentur. Accederent
praeterea mulctarum sive birsagionum iniquarum exactiones, quibus,
qui tenuioris fortunae essent, prorsus exhaurientur: unde eo iam
ventum esset, ut nisi certus aliquis eis ordo praescriberetur, minime
munus hoc suum tueri amplius possent. His igitur nos eorum querimoniis
permoti, atque etiam eo proposito, ut eos ad publica regni
ministeria a rebus omnibus paratiores instructioresque redderemus,
haec eisdem annuenda et concedenda duximus: Primo, quod a modo
in posterum nec capitaneorum arcis nostrae Udvarhely, nec judicum
regiorum dictae sedis Marus, sed nec aliorum quorumlibet
jurisdictioni et potestati iidem pedites nostri eiusdem sedis, sed
nostrae tantum, ac centurionum nostrorum subiiciantur, ad quorum
centurionum iussum incunctanter omnia munera, quae ab illis requiruntur,
obeant. Immunes autem sint a continuo arcis nostrae
Udvarhely custodia, sed domi suae rem suam familiarem curent;
hoc tamen adiuncto, quod necessitate aliqua ardua ingruente, si
videlicet rumor hostilis requirat, aut legati externi per illas partes
deducendi, comitandique fuerint, vel aliquis comprehendendus sit et
similis aliqua occurat necessitas, ad nuncium capitanei Udvarhelyensis
statim ad arcem nostram Udvarhely, vel quo ipsi
iussum fuerit, se conferre, arcem nostram tueri, atque hosti quoque
se ipsos, eo numero, quo opus erit, opponere debeant, idque statim
faciant, simulatque per capitaneum centurionibus eorum peditum
nostrorum id significatum, demandatumque fuerit, nam inseiis centurionibus
nullus peditum, vel ipso iubente capitaneo, usquam se
commoveat. Centuriones nihilominus in praemissis arduis easibus
nulla, ratione mandata capitanei negligant et rejiciant, caveat tamen
capitancus, ne ex aliqua iniuria illis negocium, facessat et supervacaneum
laborem, illis imponat. Quod ad rationem modumque
judiciorum attinet, annuimus et concedimus, ut ex parte peditum— 22 —
pixidariorum inter ipsos duntaxat solos pedites et non alios, cum
nimirum aliqua inter eos controversia, sive personarum, sive rerum
aliquarum ratione coorta fuerit, centuriones ipsorum imprimis eis
ius dicant, quorum judicio si quae partium non fuerit contenta,
causam ipsam sanioris revisionis gratia in praesentiam capitaneorum
arcis nostrae Udvarhely, ac inde rursum in curiam nostram scilicet
in praesentiam si libuerit, possit appellari. In actionibus autem
litibusque cum alienis, sive nobiles, aut nobilium subditi, sive cives
ii et oppidani fuerint, veterem atque usitatum iuditiorum ordinem
servari ab eis volumus, nempe ut actiones ipsae et a peditibus ipsis
contra nobiles, eorumque subditos, et e contra a nobilibus et eorum
subditis contra pedites, coram ordinariis iudicibus, iuxta regni
consvetudinem, instituantur, prosequanturque, ita utque in comitatibus
aliquibus huius regni residentes comitum ipsorum eius loci,
qui in sedibus Siculicalibus iudicum regiorum, qui vero in oppidis
iudicum similiter eorundem oppidorum iurisdictioni ea ratione sint
obnoxii et subiecti, ut in universis causis, sive rerum critninalium,
sive haereditariarum, aut alio quovis nomine vocatarum, quae inter
eos utro citroque motae fuerint, iudicum ipsorum ordinariorum et
sententiis et mulctis iudiciariis, et mulctis denique aliis, pro rei
ipsius merito, legalibus executionibus debeant etiam subiacere.
Verum tamen in sedibus Siculicalibus, ac iudicibus regiis non alio
quoquam, praeterquam ad locum sedis ipsius iudiciariae, nimirum
in sede Marus in oppidum Zekely-Vasarhely, et non alio, sigillus
pro more ipsorum ad causam dicendam pedites ipsi pixidarii
admoneri, citarique debeant.
Ad inquisitiones autem maleficorum quotannis pro regni consvetudine
obeuntes cum comitibus et judicibus regiis, capitanei
etiam peditum ipsorum pixidariorum, iisdem in locis constituti existentes,
statis semper temporibus simul egredi, paremque cum illis
ea in re operam navare debeant, mulctas tamen sive birsagia ab
ipsis peditibus, si quae tum obvenerint, non comites sive judices
regii, sed capitanei tantum percipiant, Birsagia porro sangvinis a
peditibus ipsis pixidariis extra judicium non capitaneus aut judices
regii exigant et percipiant, sed soli centuriones aut exigant nimirum
et percipiant, aut pro qualitate excessus plagis et carcere reos
puniant. Damus etiam facultatem centurionibus, quandocunque ipsis— 23 —
libitum fuerit, pro ratione offici sui perlustrandi eosdem pedites
nostros pixidarios, ut scilicet diligenter provideant, quibus armis et
quo sint modo instructi, ne ignavia corpore et animo difluant, et
exercitii desvetudine torpescentes negligant armorum cultum, quin
potius semper sint expediti ad omnem rei eventum. Ne quid autem
peditum nostrorum commoditati hac quoque in parte desit, annuendum
hoc etiam et concedendum duximus, ut quicunque peditum
nostrorum haereditates quascunque suas tam in villis et possessionibus,
quam in territoriis earum habitas, quovis nominis vocabulo
vocitatas, urgente necessitate a se alienare voluerit, eas ad se redimendas,
ante omnes alios emptores, aut pignora recipientes pedites
nostri pixidarii primum jus habeant, et potestatem; imo pedites
nostri pixidarii in causa alienanda non aliis, quam peditibus vicissim
nostris haereditates suas alienent, ne inopia praepediti ad eas
angustias redigantur, ut officio tandem suo satisfacere nequeant.
Caeterum si quos ex iisdem peditibus pixidariis haeredibus et posteritatibus
utriusque sexus universis deficere contingeret, annuimus,
ut huiusmodi deficientes bona mobilia et immobilia, quovis
nominis vocabulo vocitata, in consangvineos suos et fratres generationales
propinquiores, pedites scilicet nostros pixidarios, si qui
existerent, devolvantur et condescendant. Qui autem masculini sexus
tantum prole deficerent, filiam superstitem reliquentes, illius bona
in eis filiam devolvantur, ac quicunque ipsam in uxorem, aut peditis
nimirum alicuius filius, aut alioqui advena aliquis liber, suique juris,
non autem sive noster, sive magnatis ac nobilis alicuius subditus
duxerit, in peditatu eo iure succedat, et recipiatur, quo socer recepti
defunctus fruebatur, serviebatque in peditatu. Prout praemissa
universa et singula eisdem annuimus, concedimus per praesentes,
harum nostrarum vigore et testimonio litterarum mediante.
Datumin civitate nostra Alba Julia, quarta die mensis Junii,
anno Domini milesimo quingentesimo nonagesimo primo. A dextra
autem parte subscriptum erat Sigismundus Bathori; a sinistra vero
Wolphgangus Kovachioczy cancellarius.
Nos itaque praemissa supplicatione nobis modo, quo supra, porrecta
elementer exauditata et admissa, praescriptas litteras dicti serenissimi
principis Sigismundi non abrasas, non cancellatas, nec in aliqua
sui parte suspectas, sed omni prorsus vitio et suspicione carentes— 24 —
presentibus litteris nostris de verbo ad verbum sine diminutione et
augmento aliquali insertas et incriptas, quoad omnes earum continentias,
clausulas, articulos et puncta eatenus, quatenus eadem rite et legitime
existunt emanatae, viribusque earum suffragatur Veritas, ratas,
gratas et accepta habentes, acceptavimus, approbavimus, ratificavimus,
et pro iisdem centurionibus et peditibus pixidariis dictae sedis Siculicalis
Marus, ipsorumque successoribus universis, perpetuo valituras gratiose
confirmavimus, imo acceptamus, approbamus, ratificamus et confirmamus,
harum nostrarum vigore et testimo litterarum mediantum.
Datum in civitate nostra Alba Julia, die secunda mensis Augusti
anno Domini millesimo quingentesimo nonagesimo nono. Erat subsriptum
a dextra Andreas cardinalis Bathoreus, princeps Transylvaniae;
a sinistra autem in inferiori parte Joannes Jacobinus secretarius.
Nos igitur praemissa supplicatione nobis modo, quo supra, facta
faventer exaudita et admissa, praescriptas litteras confirmationales, non
abrasas, non cancellatas, nec in aliqua sui parte suspectas, sed omni
prorsus vitio et suspicione carentes praesentibus litteris nostris de
verbo ad verbum, sine diminutione et augmento aliquali inseri et inscribi
facientes, quoad omnes earum continentias, clausulas, articulos
et puncta eatenus, quatenus eaedem rite et legitime existunt emanatae,
viribusque earum veritas suffragatur, ac in quantum iidem centuriones,
peditesque pixidarii sedis Siculicalis Marus in continue earum usu
perstiterunt, et nunc quoque persistunt, ratas, gratas et accepta habentes
acceptamus, approbamus, ratificamus, ac pro praefatis centurionibus,
peditibusque pixidariis saepedictae sedis Siculicalis Marus,
ipsorumque successoribus universis, perpetuo valituras, gratiose confirmamus,
harum nostrarum, pendentis et authentici sigilii nostri munimine
roboratarum, vigore et testimonio litterarum mediante.
Datum in civitate nostra Alba Julia die decima octava mensis
Augusti anno Domini millesimo sexcentesimo septimo.
SIGISMUNDUS RAKOCY mpr.
JOANNES PETTKY, cancellarius.
STEPHANUS KASSAY, secretarius. .
(Eredetije Maros-Torda, vármegye levéltárában.)



1083.
Beszterczebánya 1624. fan. 18.
Bethlen Gábor fejedelem a béke megkötése végett követeket küld
a császár-királyhoz Bécsbe, a követséggel megbízva szt.-lászlói Kamuthi
Farkas tanácsurat, Tordamegye főispánját, Udvarhelyszék kapitányát
és a székelyek főkapitányát, kolozsvári Kassai István protonotariust,
szendrői Bornemisza János kapitányt, hogy Bécsben ő császári és
királyi felségével vagy megbizottaival tanácskozzanak és határozzanak.
Kelt Beszterczebányán 1624. jan. 18.
BETHLEN GÁBOR.
KOVACHOCHY kanczellár.
(Eredetije a Székely Nemzeti Múzeumban. Kiadta. Szilágyi S. az Erd. Orsz.
gy. Eml. VIII. k. 224. l.)
1084.









Beszterczebánya 1624. fan. 18.
Bethlen Gábor fejedelem a béke megkötése végett követeket küld
a császár-királyhoz Bécsbe, a követséggel megbízva szt.-lászlói Kamuthi
Farkas tanácsurat, Tordamegye főispánját, Udvarhelyszék kapitányát
és a székelyek főkapitányát, kolozsvári Kassai István protonotariust,
szendrői Bornemisza János kapitányt, hogy Bécsben ő császári és
királyi felségével vagy megbizottaival tanácskozzanak és határozzanak.
Kelt Beszterczebányán 1624. jan. 18.

KOVACHOCHY kanczellár.
(Eredetije a Székely Nemzeti Múzeumban. Kiadta. Szilágyi S. az Erd. Orsz.
gy. Eml. VIII. k. 224. l.)
1084.